ÖĞRENME
Aşağıdaki davranışlardan hangisi öğrenme yoluyla kazanılmamıştır? (KPSS 2009)
A) Bir köpeğin eve ilk kez gelen bir misafiri görünce huysuzlanması
B) İşine her zaman vaktinde giden bir kişinin çalar saati bozulduğu için işe geç kalması
C) Bir oto tamircisinin motorun sesinden arızanın nerede olduğunu anlaması
D) Bir annenin bebeğinin altını değiştirmesi
E) Bir bebeğin babasını görünce gülümsemesi
Doğru cevap B şıkkıdır. Çünkü öğrenme yaşantı yoluyla davranışlarda meydana gelen kalıcı izli davranış değişikliğidir. B de ise öğrenilen bir davranış yoktur.
Aşağıdakilerden hangisi öğrenme sonucu oluşan bir davranış değildir?
A) Bir çocuğun yaya geçidi işaretini gördüğü yerden karşıdan karşıya geçmesi
B) Bir çocuğun ödevini yapmadığında öğretmenine yalan söylemesi
C) Limon görünce ağzın sulanması
D) Bir öğrencinin okula geç geldiğinde öğretmeni tarafından azarlandığı için okula zamanında gelmesi
E) Üç aylık olan bir bebeğin başını dik tutmaya başlaması
Doğru cevap E şıkkıdır. Çünkü diğer dört şıktaki davranışlar öğrenme yoluyla kazanılıyor fakat E deki öğrenme yoluyla kazanılmıyor.
DAVRANIŞ TÜRLERİ
Çocuğun yüksek ateşi olduğunda sayıklaması hangi davranış türüne örnektir?
A) Refleks B) İçgüdü C) Geçici davranış D) Olgunlaşma E) Şartlanma
Doğru cevap C şıkkıdır. Çünkü sadece ateş yüksek olunca sayıklaması geçicidir.
ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Bir papağana bazı kelimeleri söylemeyi öğretebilirsiniz; ancak ne kadar çabalarsanız çabalayın bir serçeye bir kelime bile öğretmeniz mümkün değildir.
Öğrenme açısından papağanla serçe arasında görülen bu fark, aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? (KPSS 2007)
A) Türe özgü hazır oluş B) Aşırı uyarılma C) Güdülenme D) Dikkat bozukluğu E) Büyüme
Doğru cevap A şıkkıdır. Çünkü papağanla serçe arasındaki farkın nedeni öğrenmeyi etkileyen faktörlerden türe özgü hazır oluştur. Papağan tür olarak konuşabilirken, serçe konuşamaz.
Bir sosyal bilgiler öğretmeni Türkiye’nin coğrafi özelliklerini ifade eden konu ve kavramları şemalarla, tablolarla anlatmakta, böylece öğrencinin öğrenmesini kolaylaştırmaktadır.
Bu öğretmen öğrenmeyi etkileyen hangi faktörü dikkate almaktadır?
A) Anlamsal çağrışım
B) Transfer
C) Kavramsal gruplandırma
D) Olgunlaşma
E) Genel uyarılmışlık hali
Doğru cevap C şıkkıdır. Çünkü Kavramsal gruplandırma kavramların gruplara, grupların alt gruplara ayrılarak öğrenimini sağlar.
ÖĞRENME KURAMLARI KLASİK KOŞULLANMANIN TEMEL ÖĞELERİ
Hamileliği dolayısıyla midesi bulanan bir anne adayı, sabahları bir yandan midesi bulanırken bir yandan da televizyondaki bir sabah programını izlemektedir. Anne, doğum yaptıktan sonra, ekranda ne zaman aynı program sunucusunu görse, yine midesinin bulandığını hissetmektedir.
Yukarıdaki örnekte yer alan program sunucusu, aşağıdakilerden hangisinin işlevini görmektedir?(KPSS 2008)
A) Koşulsuz uyarıcı B) Koşullu tepki C) Pekiştirici uyarıcı D) Koşullu uyarıcı E) Nötr uyarıcı
Doğru cevap D şıkkıdır. Çünkü hamileliğinde izlediği programda midesi bulandığı için programda bulunan her şeye koşullanmıştır. Burada sunucu da koşullu uyarıcıdır.
Klasik koşullanma ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Koşullanmanın olması için doğal bir uyarıcı tepki bağının olması gerekir.
B) Koşullu uyarıcının koşulsuz uyarıcıdan hemen önce verilmesi gerekir.
C) Nötr uyarıcı ile koşulsuz uyarıcının eşleştirilmesi gerekir.
D) Davranışa neden olan uyarıcıdan çok isteyerek ortaya çıkan davranışlarla ilgilenilmiştir.
E) Koşullu uyarıcı ile koşulsuz uyarıcı bağının tekrarlanması gerekir.
Doğru cevap D şıkkıdır. Davranışa neden olan uyarıcıdan çok isteyerek ortaya çıkan davranışla ilgilenilmemiş, davranışa neden olan uyarıcı ve tepki bağıyla ilgilenilmiştir.
TEMEL KAVRAMLAR
Babası tarafından sık sık cezalandırılan bir çocuğun bir süre sonra sadece babasından değil, yanına yaklaşan tüm erkeklerden korkması öğrenmeyle ilgili aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanabilir? (KPSS 2008)
A) Olumsuz aktarma B) İkinci derece koşullama C) İleriye doğru ket vurma D)Genelleme E) İtici uyarıcı
Doğru cevap D şıkkıdır. Çünkü çocuğun sadece babasından değil tüm erkeklerden korkmasından dolayı korkuyu genellemiştir.
Bir çocuğu kedi tırmalamış ve çocuk kedilerden korkmaya başlamıştır. Daha sonra sadece sokak kedilerinden korkmuş, evcil kedilerden korkmamaya başlamıştır.
Bu durum hangi kavram ile ilgilidir?
A) Sönme B) Ayırt etme C) Genelleme D) Zamanlama E) Kendiliğinden geri gelme
Doğru cevap B şıkkıdır. Çünkü çocuk sokak kedileriyle evcil kedileri ayırt etmiştir.
KOŞULLU TEPKİLERİ ORTADAN KALDIRMA YÖNTEMLERİ
Koşullu bir tepkiyi ortaya çıkaran bir uyarıcının tekrar tekrar verilmesi sonucunda bu uyarıcının söz konusu tepkiyi ortaya çıkarma gücünün azalması aşağıdaki süreçlerden hangisiyle en iyi açıklanır? (KPSS 2006)
A) Kendiliğinden geri gelme B) Sönme C) Alışma D) Karşıt koşullama E) Tepkisel koşullama
Doğru cevap C şıkkıdır. Çünkü tanım alışmadan bahsetmektedir.
İlk defa bindiği trende kaza geçiren bir birey bir süre hiçbir vasıtaya binmemiş, daha sonra trene her bindiğinde korku yaşamıştır.
Bu kişinin yaşadığı durumu anlatan kavramlar hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) Genelleme-Zincirleme
B) Sönme-Biçimlendirme
C) Ayırt etme-Genelleme
D) Biçimlendirme-Sönme
E) Genelleme-Ayırt etme
Doğru cevap E şıkkıdır. Çünkü trende yaşadığı kazayı tüm araçlara genellemiştir, daha sonra da sadece trene bindiğinde korkması ayırt etmedir.
DENEME-YANILMA YOLUYLA ÖĞRENME
Altı yaşındaki bir çocuk, bozulan oyuncağını parçaları gelişigüzel söküp takarken onarıyor. Burada çocuğun yaptığı şey, parçaları, aralarındaki ilişkileri dikkate alarak birleştirmek değil; çeşitli durumları, doğrusunu buluncaya kadar birçok kez tekrarlamaktır.
Çocuğun oyuncağı bu şekilde onarması, aşağıdakilerden hangisine örnektir? (KPSS 2007)
A) Örtük (gizil) öğrenme B) Deneme- yanılmayla öğrenme C) Kavrama yoluyla D) Gözleyerek öğrenme E) Öğrenmeyi öğrenme
Doğru cevap B şıkkıdır. Çünkü çocuk kendisini doğruya götüren yolu birden fazla parçayı deneyerek buluyor. Bu yüzden cevap Deneme- yanılma yoluyla öğrenmedir.
Resim yapma konusunda yetenekli olan bir öğrenci yağlı boya tekniği ile manzara çalışması yaparken istediği rengi bulmak için farklı renklerdeki boyaları değişik oranlarda karıştırmış, sonunda aradığı rengi bulmuştur.
Öğrencinin kullandığı aşağıdaki hangi öğrenme türüdür?
A) Deneme-yanılma yoluyla öğrenme
B) Gizil öğrenme
C) Şartlanma yoluyla öğrenme
D) Sosyal öğrenme
E) Kavrayarak öğrenme
Doğru cevap A şıkkıdır. Çocuk istediği rengi çeşitli renkleri deneyerek bulmuştur. Bu yüzden deneme- yanılma yoluyla öğrenmedir.
KÜÇÜK ADIMLAR İLKESİ
Aşağıdaki örneklerden hangisinde, öğretmen öğrencilerine konulara çalışırken küçük adımlar ilkesinden yararlanmalarını tavsiye etmektedir? (KPSS 2011)
A) Önce bir kavram haritası hazırlayın, kavramları öğrendikten sonra ayrıntılar üzerinde durun.
B) Sınava hazırlanırken bir gün sürekli olarak 10saat çalışmak yerine bir hafta boyunca günde1-2 saat çalışmayı tercih edin.
C) Bilgileri mümkün olduğu kadar basit parçalara bölün ve bunları basitten karmaşığa doğru bir sıraya dizerek öğrenmeye çalışın.
D) Çalışırken kitap ya da notlarınızda önemli gördüğünüz kısımların üzerini fosforlu kalemle çizin.
E) Konuları öğreninceye kadar sürekli olarak tekrar edin, öğrendiğinizden emin olduktan sonra aralıklı olarak tekrarlamaya devam edin.
Doğru cevap C şıkkıdır. Çünkü küçük adımlar ilkesinde bilgiler basit parçalara bölünür ve basitten karmaşığa öğrenilir.
Sınıfta öğretmen öğrencilere öğretilecek bilgiler kolay öğrenilebilecek basamaklara bölünür ve öğrencilerin bunları basitten karmaşığa doğru öğrenmeleri sağlanır.
Bu yöntemi uygulamaya çalışan bir öğretmen aşağıdaki ilkelerden hangisini uygulamaya çalışmaktadır?
A) Bireysel Hız
B) Etkin Katılım
C) Küçük Adımlar
D) Beyin Fırtınası
E) Pekiştirme
Doğru cevap C şıkkıdır. Çünkü bilgiler basamaklara ayrılıp basitten karmaşığa öğretilmiştir.
ETKİ YASASI
Okula yeni başlayan öğrencilerine çalışma alışkanlığı kazandırmak isteyen bir sınıf öğretmeni verdiği ödevleri yapan öğrencileri çikolatayla ödüllendirmekte, yapmayanları ise teneffüste dışarı çıkarmayarak cezalandırmaktadır.
Öğretmenin öğrencilerine ders çalışma alışkanlığı kazandırmak için izlediği yol Thorndike’ın hangi ilkesiyle uyuşmamaktadır? (KPSS 2008)
A) Tekrar yasası
B) Etki yasası
C) Tepki analojisi
D) Hazır bulunuşluk yasası
E) Öğrenmede küçük adımlar ilkesi
Doğru cevap B şıkkıdır. Çünkü öğrenci ödevini yaptığında hoşuna giden çikolata geliyor, ödevi yapmadığında ise teneffüs cezası geleceğinden öğrenci çikolatadan memnun olduğu için ödev yapma davranışına devam edecektir.
Thorndike “bir durum ile buna verilen tepki arasında değişebilir bir bağ kurulduğunda ve bunu bir doyum ilişkisi izlediğinde bu bağ güçlenir, can sıkıcı bir durumun eşlik etmesi durumundaysa bağın gücü azalır” demiştir.
Bu ifade aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hazır bulunuşluluk yasası
B) Tekrar yasası
C) Etki yasası
D) Zıt-tepki yasası
E) Eşik yöntemi
Doğru cevap C şıkkıdır. Çünkü Thorndike’ın bahsettiği tanım etki yasasıdır.
HAZIRBULUNUŞLUK YASASI
Bir ilköğretim okuluna bu yıl atanan Stajyer Öğretmen Mehmet Bey, müdür tarafından 2A şubesinin sınıf öğretmeni olarak görevlendirilir. Mehmet Öğretmen, öğrencilerin ileriki yıllarda girecekleri önemli sınavları düşünerek sadece öğretim programındaki konuların yeterli olmayacağına inanmaktadır. Bu nedenle öğrencilerinden her hafta en az 50 sayfalık bir hikâye kitabı okumalarını ve bu kitabın özetini çıkarmalarını istemektedir.
Öğretmenin bu davranışı, Thorndike’ın öğrenme ve eğitimle ilgili görüşlerinden hangisine uygun değildir? (KPSS 2009)
A) Tekrar yasası B) Etki yasası C) Tepki analojisi D) Ait olma yasası E) Hazırbulunuşluk
Doğru cevap C şıkkıdır. Çünkü öğrencilerin öğrenmeye olan ilgi, motivasyon ve ön bilgilerini öğrenmelidir ileriki yıllardaki sınavlara hazırlamak için burada öğretmenin yaptığı 2. Sınıf öğrencilerinin yapabileceği bir davranış olmadığından hazır bulunuşluluğa uygun değildir.
Bir çocuk kalem ile yazı yazmaya hazırsa, yazı yazmasına izin verilmesi ona mutluluk verir.
Buna göre burada anlatılan olaya aşağıdakilerden hangisi ile ilgilidir?
A) Hazırbulunuşluluk kanunu
B) Eşik yöntemi
C) Etki kanunu
D) Tekrar kanunu
E) Zıt- tepki kanunu
Doğru cevap A şıkkıdır. Çünkü çocuğun yazı yamaya hazır olduğunun bilinmesi hazır bulunuşluluğunun olduğunu gösterir.
TEKRAR YASASI
Sosyal öğrenme kuramına göre, aşağıdakilerden hangisi gözlem yoluyla öğrenmede rol oynayan süreçlerden biri değildir? (KPSS 2006)
A) Güdülenme
B) Tekrar
C) Zihinsel şema
D) Hatırlama
E) Dikkat
Doğru cevap D şıkkıdır. Çünkü tekrar yasası gözlem yoluyla öğrenmede yer almamaktadır.
“Tekrar edilen konular iyi öğrenilir. Tekrar geribildirim yapıldığında ve alternatif yollar denendiğinde daha yararlıdır.”
Yukarıda bahsedilen açıklama Thorndike’ın öğrenme ve eğitimle ilgili görüşlerinden hangisine uygundur?
A) Etki yasası
B) Ait olma yasası
C) Tepki analojisi
D) Hazırbulunuşluluk
E) Tekrar yasası
Doğru cevap E şıkkıdır. Tekrar yasasının tanımı verilmiştir.
BİTİŞİKLİK KURAMI
Öğretmenler öğrencilerinin bazı matematiksel işlemleri daha kolay ve çabuk yapabilmeleri için öğrencilerine çarpım tablosunu ezberletir.
Bu uygulamayı yapan öğretmenlerin aşağıdaki koşullanma ilkelerinden hangisini kullandığı söylenebilir?
A) Bitişiklik
B) İşaret öğrenme
C) Ayırt etme
D) Uyarıcı genellemesi
E) Genelleme
Doğru cevap A şıkkıdır. Çünkü çarpım tablosu ezberlenip işlemler kolay yapılması sağlanır.
Millî Eğitim Bakanlığı, ilköğretim 1. sınıfa başlayan öğrencilerin ana babalarından ayrılmalarını kolaylaştırmak ve korkularını yenmelerine yardımcı olmak için öğretim yılının başında uyum haftası düzenlemiştir. Bu haftada; öğrencilerin öğretmenlerini, sınıf arkadaşlarını, sınıflarını ve okul binalarını tanımalarını sağlayan eğlenceli etkinlikler yapılmıştır. Bu etkinliklerle öğrencilerin okuldaki idarecilerle ve çalışanlarla tanışmaları sağlanmıştır. En sonunda öğrencilere sınıflarına geçip sıralara oturmaları söylenmiştir.
Okula yeni başlayan öğrencilerin okula uyumunu kolaylaştırmak ve korkularını yenmelerine yardımcı olmak amacıyla düzenlenen bu uygulamayı en iyi açıklayan yöntem veya teknik aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS 2012)
A) Zincirleme yöntemi
B) Eşik yöntemi
C) Sistematik duyarsızlaştırma
D) Programlı öğretim
E) Öz düzenleme
Doğru cevap C şıkkıdır. Çünkü korkmamanın öğretildiği yöntemdir.
KORKU KOŞULLANMASI
Öncelikle bebeğin kucağına beyaz bir fare koymuş, fare bebeğin kucağındayken birkaç saniye sonra ortama rahatsız edici düzeyde güçlü bir ses verilmiştir. Sesin etkisiyle korkan bebek ağlamaya başlamıştır. Deneyin birkaç kez tekrarlanmasının ardından, bebek beyaz fareyi gördüğü an ağlamaya başlamıştır.
Koşullanma gerçekleştirilirken aşağıdakilerden hangisi kullanılmıştır?
A) Eşzamanlı koşullanma
B) İze koşullanma
C) Gecikmeli koşullanma
D) Geçici koşullanma
E) Aynı anda koşullanma
Doğru cevap C şıkkıdır. İlk başta nötr uyarıcı kucağa verilmiş ardından hala kucağındayken yani nötr uyarıcı devam ederken koşulsuz uyarıcı verilmiştir. Böyle koşullanmalara gecikmeli koşullanma diyoruz.
EN SON VE EN SIK İLKESİ
Davranışlarımızın temelinde uyarıcı-tepki bitişikliği vardır. Belli bir uyarıcıya karşı belli bir tepkiyi ne kadar yaparsak, bu uyarıcıya karşı o tepkiyi tekrar yapma olasılığı o kadar artar. Bunun yanında bir uyarıcıya karşı yaptığımız en son tepkinin aynı uyarıcıya karşı tekrar yapılma olasılığı diğer diğer tepkilerin yapılma olasılığından daha fazladır.
Yukarıdaki ifade Watson’un bitişiklik kuramında aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?
A) Egzersiz ilkesi
B) Hazırbulunuşluk ilkesi
C) En son ve en sık ilkesi
D) Etki ilkesi
E) Premack ilkesi
Doğru cevap C şıkkıdır. Çünkü uyarıcıya verilen en son tepki aynı ya da benzer uyarıcı ile karşılaşıldığında da verilir. Uyarıcıya karşı sıklıkla verilen tepki öğrenilir.
BİTİŞİKLİK, TEK DENEMEDE ÖĞRENME VE SONUNCULUK İLKESİ
Öğretmenler öğrencilerinin bazı matematiksel işlemleri daha kolay ve çabuk yapabilmeleri için öğrencilerine çarpım tablosunu ezberletir.
Bu uygulamayı yapan öğretmenlerin aşağıdaki koşullanma ilkelerinden hangisini kullandığı söylenebilir?
A) Bitişiklik
B) İşaret öğrenme
C) Ayırt etme
D) Uyarıcı genellemesi
E) Genelleme
Doğru cevap A şıkkıdır. Çünkü çarpım tablosu ezberlenip işlemler kolay yapılması sağlanır.
ALIŞKANLIKLARI YOK ETME YÖNTEMLERİ
Öğrencilerin dikkat sürelerinin kısa olmasından dolayı eğitimde birçok etkinlik 30-40 dakikayı geçmeyecek şekilde düzenlenir. Buna rağmen, ilköğretime yeni başlayan öğrencilerin ilk haftalarda dikkat süreleri daha kısadır ve hızlı bir şekilde düşer. Bu durumu bilen Aylin Öğretmen, yılın başında yapılan etkinliklerin sürelerini 15-20 dakika ile sınırlarken, daha sonraki haftalarda çalışma sürelerini kademeli olarak artırmıştır.
Aylin Öğretmen’in öğrencilerin dikkat sürelerini artırmak için uyguladığı bu yöntem aşağıdakilerden hangisiyle en iyi açıklanabilir? (KPSS 2012)
A) Kendini ayarlama B) Eşik yöntemi C) Isındırma yöntemi D) Zihinsel disiplin E)Zaman yönetimi
Doğru cevap B şıkkıdır. Çünkü olumsuz davranış olumluya dönüştürülmüştür.
“Bireye yapmak istemediği davranış, yapmak istemediği davranışla birlikte yaptırılır.” Sözü edilen yöntem Guthrie ‘nin yöntemlerinden hangisidir?
A) Deneme yanılma B) Eşik C) Bıktırma D)Alıştırma E) Zıt tepki
Doğru cevap E şıkkıdır. Çünkü verilen tanım zıt tepkiye aittir.
EDİMSEL VE TEPKİSEL KOŞULLANMANIN KARŞILAŞTIRILMASI
Evde oyuncaklarını toplama alışkanlığı olmayan Özgür, yuvaya başladığı ilk gün oynadığı oyuncakları toplayıp oyuncak dolabına kaldırmadığı için öğretmeni tarafından sertçe uyarılmış ve o günden sonra yuvadayken her zaman oyuncaklarını toplamıştır. Ancak Özgür evde yine oyuncakları toplamama alışkanlığını devam ettirmiştir.
Özgür’ün yuvadayken oyuncakları toplamayı öğrenmesi ancak evdeyken toplamama alışkanlığını devam ettirmesi, sırasıyla aşağıdaki süreçlerden hangisiyle açıklanabilir? (KPSS 2009)
A) Kavrama yoluyla öğrenme-Alışma
B) Dolaylı öğrenme-Ayırt etmeyi öğrenme
C) Sosyal öğrenme-Dolaylı öğrenme
D) Edimsel koşullanma-Ayırt etmeyi öğrenme
E) Tepkisel koşullanma-Alışma
Doğru cevap D şıkkıdır. Burada psiko-motor davranışın öğrenilmesi olduğu için edimsel koşullanmadır.
Klasik ve edimsel koşullanma ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?
A) Klasik koşullanma ile ortaya çıkan davranış, tepkisel bir davranıştır.
B) Edimsel koşullama, bir davranış sonuç ilişkisidir.
C) Edimsel koşullanma ile daha çok psiko-motor davranışlar öğrenilir.
D) Klasik koşullanma ile daha çok duyuşsaldavranışlar öğrenilir.
E) Edimsel koşullamada verilen pekiştirece bağlı olarak davranış ortaya çıkar.
Doğru cevap E şıkkıdır. Davranış pekiştirece bağlı olarak ortaya çıkmaz.Davranışın sonucunda pekiştireç ortaya çıkar.
OLUMLU PEKİŞTİRME
Bir teknik direktörün başarıyı artırmak amacıyla, en iyi performans gösteren sporcusuna her ayın sonunda bir spor malzemesi hediye etmesi aşağıdakilerden hangisine örnek olabilir? (KPSS 2008)
A) Dolaylı pekiştirme B) Koşullu anlaşma C) Premack ilkesi D) Birincil pekiştireç E) Olumlu pekiştirme
Doğru cevap E şıkkıdır. Çünkü davranıştan sonra ortama bir uyaranın eklenmesiyle birlikte davranışın tekrarlama olasılığını arttırmıştır.
İl çapında yapılan bilgi yarışmalarında okula birincilik getiren öğrencilerin başarılarından ötürü okul gezisine götürülmesi aşağıdaki yöntemlerden hangisi ile açıklanır?
A) Premack ilkesi B) Olumlu pekiştirme C) Birincil pekiştireç D) Olumsuz pekiştirme E) Değişken oranlı pekiştirme
Doğru cevap B şıkkıdır. Çünkü davranıştan sonra ortama bir uyaranın eklenmesiyle birlikte davranışın tekrarlama olasılığını arttırmıştır.
OLUMSUZ PEKİŞTİRME
Başı ağrıyan bir kişi, arkadaşının tavsiye ettiği bitki çayını içtikten sonra ağrısının geçtiğini fark etmiş ve bu olaydan sonra ne zaman başı ağrısa bu bitki çayından içmeye başlamıştır.
Bu kişinin başı ağrıdığında bitki çayı içmeye başlaması aşağıdakilerden hangisinin sonucudur? (KPSS 2007)
A) Dolaylı öğrenme B)İkincil kazanç C)Olumsuz pekiştirme D)Model alma yoluyla öğrenme E)Sosyal öğrenme
Doğru cevap C şıkkıdır. Davranıştan sonra, ortamdan itici uyaranın çekilmesiyle davranışın tekrarlanma olasılığı artmıştır.
Sıcaktan terleyen öğrencilerinin dersi daha dikkatli dinlemeleri ve serinlemeleri için pencereleri açan bir öğretmenin bu davranışı aşağıda verilenlerden hangisiyle açıklanabilir?
A) Klasik koşullanma
B) Olumlu pekiştirme
C) Olumsuz pekiştirme
D) Güdüleme
E) Transfer
Doğru cevap C şıkkıdır. Çünkü öğrencilerin dersi dinlemelerine engel olan uyaran ortamdan çıkarılınca öğrencilerin dersi dinlemeleri pekiştirilmiştir.
I. ve II. TİP CEZA
Beş yaşındaki Ata, evde sürekli olarak çalışan annesinin dikkatini çekmek için bilgisayarın ekranını boyalı kalemle karalamıştır. Bu duruma çok öfkelenen annesi de, bu davranışı bir daha yapmaması için Ata’ nın en sevdiği oyuncağını ortadan kaldırmıştır.
Annenin bu durumda oyuncakları ortadan kaldırması aşağıdakilerden hangisine örnek olabilir?(KPSS 2008)
A) Olumsuz pekiştirme B) Kaçınma koşullaması C) Dolaylı ceza D) II. tip ceza E)Karşıt koşullama
Doğru cevap D şıkkıdır. Çünkü anne çocuğun sevdiği oyuncağı ortadan kaldırmıştır.
Öğrencilerine ödev veren bir öğretmen bazı öğrencilerin ödevlerini başkalarına yaptırdıklarını fark etmiş ve bu öğrencilere düşük not vermiştir.
Öğretmen burada aşağıdaki yöntemlerden hangisini kullanmıştır?
A) Olumsuz pekiştirme B) Olumlu pekiştirme C) I. Tip ceza D) II. Tip ceza E) Sürekli pekiştirme
Doğru cevap C şıkkıdır. Çünkü ödevini başkasına yaptıran öğrencilere düşük not verilmesi hoşa gitmeyen bir durumun ortama verilmesidir.
BİRİNCİL VE İKİNCİL PEKİŞTİREÇLER
Bir deneyde şempanzeye tavanda bulunan kırmızı ışık yandığında bir düğmeye bastığı takdirde bir kart elde edebileceği ve bu kartı muzla değiştirebileceği öğretilmiştir.
Bu deneyde kart şempanze için aşağıdakilerden hangisinin işlevini görmektedir? (KPSS 2008)
A) Ayırt edici uyarıcı
B) İkincil pekiştireç
C) İçsel pekiştireç
D) Pekiştirici uyarıcı
E) Nötr uyarıcı
Doğru cevap B şıkkıdır. Çünkü burada kart simgesel ardından şempanze muz elde edecektir.
Aşağıdakilerden hangisi pekiştireçlerin özelliklerden biri değildir?
A) İkincil pekiştireçler fizyolojik ihtiyaçları karşılayan pekiştireçlerin dışındakalan tüm pekiştireçlerdir.
B) Hep aynı tür pekiştireç kullanılmamalıdır.
C) Pekiştireç davranışla eş zamanlı olarak verilmelidir.
D) Pekiştireçler hedef davranışla ilgili olmalı, uygun davranıştan sonra verilmelidir.
E) Pekiştirecin niteliği öğrencinin ilgi ve gereksinimlerine göre değişir.
Doğru cevap C şıkkıdır. Çünkü pekiştireç davranışla eş zamanlı olarak değil davranışın ardından verilir.
TEMEL İLKELER
İşe giderken kullandığı yolda tamirat başlaması nedeniyle bir hafta boyunca daha uzun olan bir başka yolu kullanmak zorunda olan bir sürücü, tamirat bittiği halde uzun yolu kullanmaya devam ettiğini fark etmiştir.
Sürücünün uzun yolu kullanmaya devam etmesi aşağıdakilerden hangisiyle açıklanır? (KPSS 2010)
A) Duyarlılık kazanma B) Alışkanlık kazanma C)İkinci derece koşullanma D)Gizil öğrenme E)Olumsuz öğrenme
Doğru cevap B şıkkıdır. Çünkü tekrara bağlı olarak davranış devam etmiştir.
Aşağıdakilerden hangisi Edimsel koşullanmada temel kavramlardan değildir?
A) Kademeli yaklaştırma B) Genelleme C) Ayırt etme D) Davranışta kontrast E) Öğrenilmiş çaresizlik
Doğru cevap E şıkkıdır. Çünkü öğrenilmiş çaresizlik klasik koşullanmadadır.
PEKİŞTİRME TARİFELERİ
Gürültü yapmadan ders dinlemeyi öğrenmelerini sağlamak amacıyla öğrencilerine sessiz bir biçimde oturdukları her on dakika sonrasında ödül veren bir ilköğretim 1.sınıf öğretmeni aşağıdaki pekiştirme tarifelerinden hangisini kullanmaktadır? (KPSS 2010)
A) Sabit oranlı
B) Sürekli
C) Sabit zamanlı
D) Değişken aralıklı
E) Değişken oranlı
Doğru cevap C şıkkıdır. Çünkü pekiştireç belli periyodik aralıklarla verilmiştir.
Bireyin internetten kendisine gelen mesajların haftada bir defa geldiğini bilesi ve mesajlarına haftada bir bakması aşağıdaki pekiştirme tarifelerinden hangisine örnektir?
A) Sabit zamanlı
B) Sabit oranlı
C) Değişken oranlı
D) Değişken zamanlı
E) Sürekli
Doğru cevap A şıkkıdır. Çünkü pekiştireç belli periyotlarla verilmiştir.
KADEMELİ YAKLAŞMA
Öğrencilerinin sınıf tartışmalarına katılmalarını ancak tartışmaların derste işlenen konuyla sınırlı kalmasını isteyen bir öğretmen, bu amaçla önce öğrencilerini konuyla ilgili konuşup konuşmadıklarına bakmaksızın her söz alışlarında, sınıfın çoğunluğunun tartışmalara katıldığını gördükten sonra da sadece işlenen konuyla ilgili bir şeyler söylediklerinde ödüllendirir.
Öğretmenin öğrencilerin sınıf tartışmalarına katılmalarını sağlamak için kullandığı teknik aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS 2010)
A) Projektif B) Model oluşturma C) Tepkisel koşullanma D) Alıştırma E) Kademeli yaklaşma
Doğru cevap E şıkkıdır. Çünkü alt düzey basamaklar gerçekleştikçe pekiştirme yukarı çekilerek amaca yönelik davranış öğretilmiştir.
Öğretmen Emrah’ın okuma dersinde dakikada yüz kelime okumasını istemiş, fakat dakikada yetmiş kelime okuyan Emrah’ın gülümseyerek başını okşamıştır. Daha sonra seksen kelime okuduğunda pekiştirmiş, bu şekilde Emrah’ın dakikada yüz kelime okumasını sağlamıştır.
Öğretmen öğrencisinin yeni uygun davranışlar geliştirme sürecinde aşağıdaki yöntemlerden hangisini kullanmıştır?
A) Olumlu pekiştirme
B) Model olma
C) Kademeli yaklaştırma
D) İpucu verme
E) Övgü
Doğru cevap C şıkkıdır. Çünkü alt düzey basamaklar gerçekleştikçe pekiştirme yukarı çekilerek amaca yönelik davranış öğretilmiştir.
KOŞULLU ANLAŞMA
Bir babanın oğluna “sınıfını geçersen seni arkadaşlarınla birlikte tatile gönderirim.” Demesi aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?
A) Premack ilkesi
B) Simgesel ödülle pekiştirme
C) Olumsuz pekiştirme
D) Sabit oranlı pekiştirme
E) Koşullu anlaşma
Doğru cevap E şıkkıdır. Çünkü tatile gitmenin şartını sınıfını geçmesi olarak anlaşmışlardır.
PREMACK İLKESİ
Matematik ödevini yapmamak için bahaneler öne süren kızına “Ödevini bitir de birlikte gezmeye çıkalım.” diyen bir annenin bu yaklaşımı aşağıdakilerden hangisine örnek olabilir? (KPSS 2008)
A) Premack ilkesi B) Tepki analojisi C) Kademeli yaklaşma D)Dolaylı pekiştirme E) Olumlu pekiştirme
Doğru cevap A şıkkıdır. Çünkü burada çocuğun kendi davranışları kendisi için pekiştireç olarak kullanılmıştır.
Kızına “Ev işlerinde bana yardımcı olursan arkadaşlarınla sinemaya gidebilirsin.” diyen bir annenin davranışı aşağıdaki kavramlardan hangisi ile açıklanır?
A) Premack ilkesi B) Davranış biçimlendirme C) Karşıt koşullama D) Ayırt edici uyarıcı E) Tepkisel koşullama
Doğru cevap A şıkkıdır. Çünkü anne burada kızının kendi davranışını pekiştireç olarak kullanmıştır. Arkadaşlarıyla sinemaya gitmek davranışıyla pekiştirmiştir.
KAÇMA VE KAÇINMA KOŞULLANMASI
Anaokulu öğrencisi Çiçek bir sabah uyandığında okula gitmek istemediğini söylemiş ve ağlamaya başlamıştır. Böyle bir durumla ilk kez karşılaşan anne ve baba okula giderek Çiçek’ in öğretmeniyle görüştüklerinde, bir gün önce öğretmeninin Çiçek ‘i azarladığını öğrenmişlerdir.
Çiçek’in okula gitmek istememesi aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? (KPSS 2007)
A) Birden fazla uyarıcıya koşullanma B) Uyarıcı-tepki bitişikliği C)Olumsuz davranışın pekiştirilmesi D) Kaçınma davranışı E) Ayırt etme
Doğru cevap D şıkkıdır. Öğretmenin azarlamasından kaynaklı kaçma davranışı ardından da ağlaması kaçınma davranışıdır.
Babası tarafından sürekli olarak azarlanan Tolga ne yaparsa yapsın durum değişmemekte, babası bir bahane bulup kendisini azarlamaktadır. Tolga okuldaki başarısından söz ettiği bir akşam babasının kendisini azarlamadığını fark eder.Bu olaydan sonra Tolga azardan kurtulmak için babasına okulda yaşadığı gerçek olmayan bir başarıdan söz eder.
Tolga’nın babasına yalan söylemesi aşağıdakilerden hangisine örnek olabilir?
A) Babasının azarlama davranışını bastırdığı için itici uyarıcıyla davranış kontrolü
B) Azar işitmemeyi sağlamaya yönelik olduğu için kaçma
C) Babasının azarlama davranışını ortadan kaldırmaya yönelik olduğu için sönmeye tabi tutma
D) Azar işitmemeyi sağlamaya yönelik olduğu için kaçınma
E) Azardan kurtulmasını sağladığı için olumlu pekiştirme
Doğru cevap D şıkkıdır. Çünkü azardan kaçınmıştır.
ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK
Tıp fakültesini iyi bir dereceyle bitiren Ali, birkaç kez girdiği Tıpta Uzmanlık Sınavında başarısız olmuştur. Ailesinin ısrarıyla bu yıl da sınava başvurmasına rağmen Ali bu sınav uygulaması devam ettikçe hayalini kurduğu dahiliye uzmanlığı eğitimini hiçbir zaman alamayacağını düşünmektedir.
Ali’nin bu düşüncesi aşağıdakilerden hangisinin göstergesi olabilir? (KPSS 2009)
A) Öğrenilmiş çaresizlik B) Dışsal denetim odağı C) Kendini gerçekleştiren kehanet D) Mantığa bürünme E) Kolektif yeterlik inancının düşük olması
Doğru cevap A şıkkıdır. Çünkü Ali birkaç kez girdiği sınavlarda başarılı olamadığından ne yaparsa yapsın ınavda başarılı olamayacağını düşünüp hiçbir zaman dahiliye uzmanı olamayacağını düşünmüştür.
Çalıştığını söylemesine rağmen üç kez matematik sınavından oldukça düşük not alan İrem, ne yaparsam yapayım matematik dersinde başarılı olamıyorum diyerek çalışmayı tamamen bırakmıştır.
İrem’in yaşadığı durum aşağıdakilerden hangisi ile açıklanır?
A) Öğrenilmiş çaresizlik
B) Ayırt etme
C) Olumsuz transfer
D) Batıl davranış
E) Kendiliğinden geri gelme
Doğru cevap A şıkkıdır. Çünkü İrem sınavlarda başarılı olamamasından kaynaklı ne yaparsam yapayım matematik dersinde başarılı olmayacağım diyerek çalışmayı tamamen bırakmıştır.
KENDİNİ GERÇEKLEŞTİREN KEHANET
Ahmet kızlarla hiçbir zaman yakın ilişki kuramayacağını düşünmektedir. Gerçektende bir kızla beraber olduğunda yakınlık kuramamıştır.
Bu durum aşağıdakilerden hangisine örnektir? (KPSS 2004)
A) Kademeli yaklaşma
B) Sistematik duyarsızlaşma
C) Öğrenilmiş çaresizlik
D) Kendini gerçekleştiren kehanet
E) Olgunlaşma
Doğru cevap D şıkkıdır. Çünkü bireyin kendi olumsuz düşüncelerinden dolayı olumsuz davranarak bu davranışı da çevresindekiler tarafından pekiştirilmiştir.
Uzun süredir iş başvurusu yapan genç ne zaman bir işe başvursam işverenler beni beğenmiyor diyerek arkadaşına yakınmıştır. Aslında mülakatlarda pasif, çekingen davranmaktadır. Bu yüzden iş bulamamaktadır.
Gencin bu davranışı hangisi ile açıklanır?
A) Kendini gerçekleştiren kehanet
B) Gizil öğrenme
C) Genelleme
D) Olumsuz transfer
E) Sönme
Doğru cevap A şıkkıdır. Çünkü bireyin kendi olumsuz düşüncelerinden dolayı olumsuz davranarak bu davranışı da çevresindekiler tarafından pekiştirilmiştir.
EĞİTİMDE CEZANIN KULLANILMASI
Öğrenmede cezanın rolüyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? (KPSS 2006)
A) Ceza uygulamanın bir yolu, istenmedik davranış sergileyen bir öğrenciyi sahi olduğu pekiştirici bir uyarıcıdan mahrum bırakmaktır.
B) İstenmedik davranışı cezalandıran bir öğrencinin bu davranışının gelecekte aynı koşullarda tekrarlanma olasılığı azalır.
C) Ceza uygulamanın bir yolu, istenmedik bir davranış sergileyen öğrenciyi itici bir uyarıcıya maruz bırakmaktır.
D) Ceza ne kadar şiddetli olursa cezalandırılan davranış o kadar çabuk unutulur.
E) Ceza, sadece hangi davranışın uygun olmadığını öğretir.
Doğru cevap D şıkkıdır. Çünkü cezanın şiddeti davranışın çabuk unutulmasında etkili değildir.
Ceza ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Ceza olumsuz bir davranışı baskı altına alır, bastırılan davranış tekrar ortaya çıkabilir.
B) Ceza birey için hoşa gitmeyen uyarıcının verilmesi ve hoşa giden uyarıcının ortadan kaldırılması şeklinde gerçekleştirilir.
C) Yeni bir davranışın kazandırılmasında ceza etkili bir yöntemdir.
D) Ceza bireyin kişiliğini hedeflememelidir.
E) Hangi davranışın cezayı getirdiği önceden bireye bildirilmelidir.
Doğru cevap C şıkkıdır. Ceza yeni bir davranış kazandırmada etkili bir yöntem değildir. Davranışı engellemede etkilidir.
CEZAYA ALTERNATİF DAVRANIŞ KONTROL TEKNİKLERİ
Beş yaşındaki Ali tüm uyarılara rağmen sofrada sürekli olarak konuşmaya, herkesin sözünü kesmeye ve küçük kardeşine sataşmaya devam eder. Bunun üzerine annesi Ali’yi ilgisini çekebilecek hiçbir nesnenin bulunmadığı bir odaya göndererek 10 dakika süreyle orada kalmasını söyler.
Ali’nin annesi aşağıdaki davranış kontrol ve değiştirme tekniklerinden hangisini kullanmaktadır? (KPSS 2007)
A) Sönmeye tabi tutma B)Ara verme C)Şekillendirme D) Olumsuz pekiştirme E)Kademeli yaklaşma
Doğru cevap B şıkkıdır. Çünkü boş bir odaya gönderilmiştir bir süreliğine davranışa ara vermesi için.
Yaramazlık yapan çocuğuna ceza vermek istemeyen bir anne, ceza yerine aşağıdakilerden hangisini kullanırsa yaramazlığın ortadan kaldırılma olasılığı düşük olur?
A) Sönmeye tabi tutma
B) Çocuğun olumlu davranışlarını pekiştirme
C) Ortamı değiştirme
D) Çocuğun dikkatini olumsuz davranışa çekme
E) Örnek davranışlarda bulunma
Doğru cevap D şıkkıdır. Çünkü dikkat olumsuz davranışa çekilmemelidir.