Sosyal bilgiler dersi öğretmenlerinin siyasetle ilgili konuların öğretiminde dikkat etmeleri gereken hususlar altı ana başlık altında sıralanabilir. Bu altı madde aşağıda verilmiştir. Bunları sırasıyla inceleyelim.
Tartışma/Müzakere ve Karar Verme, Kafa Yorma ve Üzerinde Düşünme
Bir şeyi öğrenmenin en iyi yolu pratikten geçer. Teorik bilgi her ne kadar altyapı oluştursa da tek başına çok etkili olduğu söylenemez. Başka bir deyişle uygulama yapmadan bir konu hakkında ne kadar başarılı olduğunuzu tam olarak bilemezsiniz. Dolayısıyla öğretmenler bir anlamda düşünme, tartışma, dinlemek, müzakere, karar verme, ikna etme, ikna etmek için kafa yorma kavramlarını anlatmak ve öğrencilerin zihnine sindirebilmek için bir nevi simülasyon ortamı hazırlamalıdır. Bu sebeple herkesi ilgilendiren ve sınıfça bir karar alınması gereken durumlar fırsat olarak görülmelidir. Gayet ciddi bir ortamda öğrenciler ilgili konu hakkında fikir üretmeli, tartışmalı, arkadaşlarını ikna etmeye çalışmalı, müzakere için kafa yormalı, yeri geldiğinde yenilgiyi kabul etmeli, yanlışından dönmeyi de bilmelidir. Bu söylenenlerin öğrenci tarafından uygulamaya dökülebilmesi için bir müzakere kültürünün oluşması gerekiyor. Bunun için teşvik edici bir öğretmen, saygın bir tartışma ortamı ve oldukça fazla pratik gerekmektedir. Bunların sağlanabilmesi için anahtar nokta öğretmenlerdir. Pratik için toplum içerisinde hali hazırda çözülmemiş veya toplumun büyük kısmı tarafından belirli aralıklarla tartışılan konular da tartışılabilir. Böylelikle öğrenciler gerçek dünya problemlerini tartışmak için de kendilerini hazırlamış olacaklardır. Bu yöntemle birlikte öğrencilerin potansiyel kazanımlarından bir tanesi de eleştirel düşünceyi öğrenmek olacaktır. Çünkü fikirlerin bir kült olarak kabul edildiği bir ortamda toplumdaki eksikler giderilemez. Doğruya doğru, yanlışa yanlış diyebilmenin yanında doğrunun bilinenin doğru, yanlış bilinenin ise yanlış olup olmadığı da en azından birileri tarafından sorgulanmalıdır. Böylelikle toplum sabit fikirlerden ve darboğazlardan kurtulacak, belirli fikirlerin tahakkümünü aşacak ve değişime açık olacaktır. Günlük siyasi ve toplumsal tartışma ve gelişmelerin paylaşıldığı medyanın öğrenciler tarafından ne kadar anlaşılabilir olduğudur. Çünkü bazen doğrudan haberin bazen de yorumların paylaşıldığı medya bültenlerinin (ana akım, internet veya sosyal medya) doğru anlaşılması için medya okur yazarlığına ihtiyaç vardır. Ayrıca bu bültenlerde ilgili konuya göre diplomatik veya politik dil de kullanılmaktadır. İlgili konu hakkında çıkarım yapabilmek için ne tarz bir dilin kullanıldığı, hangi ifadenin aslında neyi ifade ettiğinin anlaşılması, bilgi ve tecrübe birikimiyle zaman ve çabayla olacak bir meseledir. Öğretmenlerin yine bunun bilincinde olarak öğrencilerinde bu açıdan farkındalık oluşturmaları ve medyayı bir şekilde takip etmelerini teşvik etmelidirler. Ayrıca öğrencilere verilmesi gereken bir diğer yetkinlik ise siyasi kararların verilmesi sürecinde birçok faktörün aynı anda değerlendirilebilmesidir. Dolayısıyla bir karar verilirken optimum yolun bulunması gerekir. Bu tarz bir yetkinlik öğrencilerin farklı fikirlerde tartışan insanları izlemesi veya kendilerinin uygulama yoluyla öğrenmesi gerekir.
Oylama ve Seçim
Bugün demokrasi denilince akla ilk gelen kavram seçimdir. Mevcut sistemde oylama ile seçim yapılarak ülkeyi yönetecek siyasi irade belirlenir. Dolayısıyla seçim siyasetin en önemli ayağını oluşturmaktadır diyebiliriz. Ülkenin geleceğine hayati derecede etki edecek seçim ve oylama olgularının, içerisinde barındırdığı bütün kavramlarla birlikte öğrencilere benimsetilmesi gerekir. Bunu yaparken sadece teorik bilginin verilmesinin yanında bir önceki konuda bahsettiğimiz pratik uygulamalardan da kesinlikle yararlanılmalıdır. Neticede okul yönetiminin bir parçasını da bazen sınıf başkanı bazen sınıf temsilcisi, bazen de okul temsilcisi olarak öğrenciler oluşturmaktadır. Bu görevler için yapılacak olan seçimlerde kamuoyu yoklamasından, propagandaya kadar devlet yönetimde yapılan seçimlerde hangi yöntemler kullanılıyorsa, aynı yöntemler kullanılmalıdır. Böylelikle öğrenciler ülkedeki siyasi sürecin nasıl yürüdüğünü daha iyi kavrayacak, genç yaşlarda demokratik süreçlerde gelişen aksiyonların nasıl sonuçlar doğurabileceğini kestirebilecek yetkinliğe sahip olma yolunda ilerleyeceklerdir.
Topluma Hizmet Uygulamaları ve Sosyal Katılım
Günümüz toplumunda mevcut bulunan sorunların en büyük sebeplerinden bir tanesi ilgili konularda toplumun genelinde farkındalığın oluşmamasıdır. Toplumun geneline yansımayan ve sadece küçük bir kitlenin farkında olduğu sorunların çözüme ulaşması doğal olarak pek mümkün görünmemektedir. Örnek olarak ailesinde bir MS (Multi Skleroz) hastası bulunan kişinin bu hastalık hakkında bir fikri vardır. Tanısı, tedavisi, ilerlemesi durumlarından haberdardır. Ancak çevresinde bu hastalık olmayan birisi bu hastalığının belki sadece ismini duyacak, bu hastalıktan mustarip kişilerin ne durumda olduğunu bilmeyecektir. MS hastalarını sorunlarının çözümü, onların hayat standartlarının artırılması için yapılması gereken en önemli şey toplum içerisinde bu farkındalığın artırılmasıdır. Böylelikle insanlar onların hayatını kolaylaştırmak adına maddi ve manevi çaba gösterecektir. Bu verdiğimiz örnek sadece farkındalık kavramının öneminden bahsetmektedir. Dolayısıyla öğrenciler topluma hizmet veren kurumlarda yeri geldiğinde zorunlu olarak görevlendirilirlerse birçok farklı açıdan empati yapma özelliğin de kazanacaklardır. Yeri geldiğinde sorumluluk alacaklar ve belirli toplumsal sorunların giderilmesi adına farkındalık çalışmalarında yer alacaklardır. Genç yaşta başlaması gereken bu sosyal katılım etkinlikleri, geleceğin yetişkinleri, bugünün öğrencilerine ileride siyasi sorumluluk alma konusunda çekinmeden hareket etme gücü verecektir.
Bilgi
Pratik bilginin önemine önceki bölümlerde oldukça yer vermeye çalıştık. Bu demek değildir ki teorik bilgi önemli değildir veya daha az önemlidir. Teorik bilgi bu işin temelidir, pratik bilgi ile tamamlanır ve ortaya bilgi ve tecrübenin sentezi çıkar. Dolayısıyla siyasetin ve siyasi konuların öğretilmesi konusunda ilk yapılacak olan şey siyaset içerisinde kullanılan bütün kavramların ortaya konulması, gerektiğinde örnekler de vererek öğrencinin bu kavramları sindirmesinin sağlanmasıdır. Çünkü birçoğu soyut olan bu olguların öğrencinin kavram dünyasında yer etmesi oldukça önemlidir. İlgili kavramların eksik veya yanlış öğrenilmesi yanlış yorumlamayı da beraberinde getirecek, birey için ilerde telafisi mümkün olmayan sorunları da beraberinde getirecektir. Aksine bu soyut kavramlarında bireyde olması gerektiği gibi yer etmesi durumunda kişi bu bilgileri pratik bilgi ile harmanlayarak ülkenin siyasi geleceğinde rol alma yetisini de kazanmış olacaktır.
Değerler
Evrensel değerlerin yanı sıra birlikte yaşayan her topluluğun kendine ait milli, dini ve kültürel değerleri vardır. Bir toplumu toplum yapan, o topluma özgün bir karakteristik sağlayan özellikleri bu değerler oluştururlar. Okul da netice itibariyle toplumun bir parçasına tekabül eder. Sınıf ve daha genel olarak düşünürsek okul içerisinde bulunan herkesin öğretmenlerinin telkinleri neticesinde birbirine saygılı olma, dayanışma vb. değerlere sahip olması ve bunların gereğini yerine getirmesi öğrencilerin gelişimlerine katkıda bulunacaktır. Toplumun genelinde bulunması gereken değerlerin öğrencilerde yeterince yer edinmesi neticesinde ortaya çıkacak olan kazanımlar bireysel olarak yerelde kalmayacak ve toplumun geneline sirayet edecektir. Böylece toplum ‘bir’ olacak, bu sayede hem yerel hem de global anlamda karşılaşacakları siyasi güçlükleri rahatlıkla aşacaktır.
Tutum ve Erdemli Davranışlar
Bir toplumun kalitesini o toplumdaki bireylerin kalitesi belirler. Bireyin kalitesi ise erdemli tutum ve davranışlarından belli olur. Başta kendine sonra da diğer insanlara saygısı olan bir insanın topluma bile isteye rahatsızlık vermesi mümkün değildir. Bu karaktere sahip insanların toplumun geneline yayılması durumunda ise ortaya fikri, idari ve siyasi anlamda oldukça sağlıklı ve kaliteli bir toplum yapısı ortaya çıkar. Bu durumda siyaset eğitimi verilirken bu gerekçeler göz ardı edilmemeli ve kaliteli bireylerin yetişmesine ön ayak olunmalıdır.
