Etiket arşivi: PROBLEME DAYALI ÖĞRENME

PROBLEME DAYALI ÖĞRENME

Başlangıç noktası olarak bir tıbbi ‘problem’in kullanılma ilkesine dayanan bir öğrenme yöntemidir. Bu öğrenme yönteminde öğrencilerin problem çözme becerilerinin geliştirilmesi ve klinik problemler bağlamında temel tıp bilgilerinin kazandırılması amaçlanmıştır [14].

Tıp alanında bilgi birikiminin hızla gelişmesi ve artması ile birlikte, Tıp eğitimine de yeni kavramlar girmiştir. Bilgiye ulaşma, yorumlama, problem çözme, sonuca ulaşma ve sonuçların yapıcı olarak değerlendirilmesi gibi yaşamın her alanında karşılaşılan konular Tıp ve eğitiminde de gündeme gelmiştir. İlk kez     1976 yılında Kanada Mc Master Üniversitesi’nde Howard Borrows tarafından kullanılan Probleme Dayalı Öğrenme (PDÖ) kavramı, sağlık ve diğer birçok alanda (mühendislik, hukuk, mimarlık, dil eğitimi vb.) eğitim felsefesi olarak geçtiğimiz yüzyılın en önemli eğitim metotlarından biri olmuştur [15].

Probleme dayalı öğrenim (PDÖ), kuramsal temelinde öğrencilerin herhangi bir konuyu çeşitli problem çözme aşamalarıyla birlikte öğrendiği öğrenci merkezli bir eğitim müfredatı olma düşüncesini barındırır. Fikir olarak ilk kez tıp fakültelerinde gündeme gelen, günümüzde diğer pek çok okulda da kullanılan bu eğitim modeli prensip olarak yaparak ve yaşayarak öğrenmeyi, var olan karışıklığın çözümünü ve gerçek hayat problemlerini temel alır. PDÖ’nün bu doğrultudaki beklentileri; öğrencileri değişebilir bilgi üretme konusunda geliştirmek, onların etkili problem çözme yeteneklerini ortaya çıkarmak, bağımsız ve aynı zamanda işbirlikçi bir yaklaşımla öğrenme kabiliyetlerini kendi iç motivasyonlarıyla birlikte ortaya koymalarını sağlamaktır. Kendinden önceki klasik ve entegre müfredat sistemlerine göre daha yenilikçi ve yapılandırmacı fikirleriyle PDÖ, bir aktif öğrenim sistemidir [16].

Neredeyse her gün birçok problem hayatımızı derinden etkilemektedir.  Böylesi bir durumda isteğimiz acilen problemin ortadan kaldırılmasıdır. Fakat bu istek yalnız başına yeterli değildir. Problemlerin çözümü noktasında yetişme şeklimiz ve bireysel gelişimimiz son derece önemlidir. Problemler ile ilgili bir takım anahtar olayları tanımlamak, gerekli bilgileri elde etmek ve kendi geliştirdiğimiz birtakım yöntemler ile probleme çözüm üretmek gerekmektedir.  Probleme dayalı öğretim stratejisi öğrenme-öğretme sürecinde yeni bir paradigmayı temsil eder. Bu stratejide öğrenci karmaşık bir durum veya olay ile karşı karşıya bırakılır. Önemli olan nokta öğrencilerin bu sorunu sahiplenmeleri, ondan sorumlu olmalarıdır.  Sorumluluk ve sahiplenme tam olarak gerçekleşmişse öğrenciler geçerli bir çözüme varmada tüm yolları denerler. Öğretmenin strateji başlangıcında yapması gereken ise problemin gerçek hayattan seçilmesine dikkat etmektir. Torp ve Sage’ye göre “Problem çözmeye dayalı öğrenme, karmaşık ve gerçek hayat problemlerinin araştırılması ve çözümü etrafında organize edilmiş ve bireylerin hem zihin hem de beceri yönünden aktif katılımlarını gerektiren, tecrübeye dayalı öğrenmeyi temsil eder” (Saban, 200:157) Probleme dayalı öğretim stratejisi öğretimin hedeflerinden, öğrenci davranışına, kullanılacak yöntem ve teknikten, yapılacak olan ölçme ve değerlendirme işlemlerine kadar problemi merkeze alan bir yaklaşımdır. Bu nedenle böyle bir yaklaşımda hedeflerin ve davranışların öncelikli olarak belirlenmesi gerekmektedir.  Bu belirleme yapıldıktan sonra problemi çözme aşamasında kullanılacak yöntem ve tekniklerin tespit edilmesi gerekecektir.

PDÖ, öğrencilerin yüz yüze gelerek küçük gruplar halinde çalıştıkları bir yaklaşım olarak kabul edilebilir. Öğrenciler, bütün katılımcıların sorumluluk alması sağlanan, birçok bakış açısının bir arada bulunduğu bir ortam içerisinde olurlar. Öğrenme sürecinin başında sunulan problem, sorun çözebilme ve sorgulama becerilerinin yanı sıra o probleme neden olan mekanizmaların ve çözümlerinin anlaşılmasında gerekli olan bilgilere de ulaşılmasını sağlayan bir yönlendiricidir. PDÖ’de grup öğrenimi sadece bilgiye ulaşmada kolaylık sağlamaz, aynı zamanda iletişim becerileri, takım çalışması, eleştirel ve yaratıcı düşünebilme, problem bulma ve çözme, öğrenmedeki bağımsız sorumluluk, bilgi paylaşımı gibi çok sayıda arzu edilen diğer özellikleri edinmeye de olanak sağlar. Bu nedenle PDÖ, bilgi edinimiyle genel beceri ve tutumların geliştirilmesini içeren metodları öğreten küçük bir grup etkinliği olarak da düşünülebilir [16].

PDÖ’de, karşılaşılan bir problemden yola çıkılarak, problemin tanımlanması ve daha sonra problemin çözümü aşamalarında ihtiyaç duyulan temel bilgilerin    öğrenme hedefi yapılarak, öğrenen tarafından aktif biçimde araştırılması amaçlanmıştır. Öğrencinin pasif ve öğretilen konumdan, aktif biçimde araştırıcı ve öğrenici pozisyona geçmesi ve ulaştığı/edindiği/içselleştirdiği bilgilerini paylaşmasından dolayı bu sisteme “interaktif eğitim” ya da ‘aktif eğitim’ de denilmektedir [15].

Eğitim yöntemi, 1986 yılında Dundee Üniversitesi’nden Dr.Harden’ın geliştirdiği bir model ile çağdaş tıp eğitiminin ana bileşenleri haline gelmiştir. Bu model     altı adet eğitim stratejisine dayanır (İngilizce SPICES kısaltmasının açılımı): öğrenci merkezli, probleme-dayalı, entegre, topluma dayalı, seçmeli öğrenme sağlayan ve sistematik. Böylece PDÖ, geleneksel tıp eğitiminden farklı olarak değişen tıp eğitiminin önemli aşamalarından biri olduğu söylenebilir [15].

Probleme dayalı öğrenmenin 4 bileşeni aşağıda verilmiştir;

  • Senaryo (Problem)

PDÖ oturumu, oluşturulan senaryo üzerinden yürütülür. PDÖ senaryolarının hazırlanması emek isteyen bir süreçtir. PDÖ senaryosunun hazırlayıcıları, senaryonun basit ve anlaşılabilir olmasının çok önemli bir kural olduğunu her zaman akılda tutmalıdır. Amaç, öğrencilerin problem çözme becerilerini geliştirmektir. Bu nedenle senaryonun mümkün olduğunca tek probleme odaklı, bilgi yükünden uzak ve öğrencilerin katılımını sağlayan metinlerden oluşması önemlidir. Senaryoda tanımlanan problemin gerçek yaşamda karşılaşılabilen olgu ve durumları içermesi öğrencilerin ilgisini ayakta tutar. Öğrenciler senaryoyu okumaya başladıkları andan itibaren kendilerini tanımlanan problemin içinde bulmalıdır.

Senaryolar hazırlanırken gazete haberleri, fotoğraflar, bilimsel makaleler, simule hastalar, deneysel ya da klinik laboratuvar sonuçları gibi yaşamın içinden olan bilgiler konunun içeriğine göre kullanılabilir. Gerçek hasta olguları en sık kullanılan senaryo materyalleri arasındadır.

Senaryoda tanımlanan problemin çözümü için anahtar sorular belirlenir. Ezbere dayalı ve bilgiyi öğrenciye düşünmeden tekrarlatan sorulardan kesinlikle kaçınılmalıdır. Ezbere yönelik sorularla hazırlanmış bir PDÖ senaryosu ancak bilgi düzeyinde kalır. Öğrenmenin en üst aşamasında yer alan sentez, probleme dayalı öğrenme yaklaşımında hedeflenen basamak olmalıdır. Sorular, öğrencilerin analiz ve sentez yeteneklerini geliştirecek nitelikte kurgulanmalıdır. Soruların sayısı çok fazla olmamalıdır. Amaç ve öğrenim hedeflerine göre belirlenecek olan sorular, öğrencileri kavramların analizini yapmaya yöneltecek şekilde, PDÖ oturumunun tamamı için 4-6 olarak belirlenebilir.

  • Öğrenci

PDÖ oturumlarının asıl yürütücüleri öğrencilerdir. Bir PDÖ sürecinde temel olarak öğrencilerden beklenen:

  • Bilinmeyen terimleri, kavramları saptamak ve bu kavramları açığa kavuşturmak,
  • Problemi tanımlamak,
  • Problemin analizini yapmak,
  • Problemin analizi sırasında ortaya çıkan sorunlara sistematik bir yaklaşım getirmek,
  • Çalışma konularına yönelik çalışmalar yapmak,
  • Kaynaklara yönelmek,
  • Eski bilgileri ve yeni ulaşılan bilgileri sentezlemektir.

Problemin tanımlanması ve analizinin yapılması aşamasında öğrenciler düşüncelerini sınırsızca tartışmalıdır. Serbest çağrışım ve beyin fırtınası yöntemi bu aşamada sıkça kullanılan eğitim teknikleridir. Öğrenciler senaryonun akışında, sorularla karşılaştıklarında “listeleme” yöntemini kullanarak yeni başlıkları belirler ve bu başlıklarla ilgili yeni sorular ve sorunları tartışmaya açarlar ve çözüm önerilerini geliştirirler. Eğitim yönlendiricilerinin tartışılmakta olan PDÖ oturumunun içeriği konusunda uzman olması gerekmediğinden, öğrenciler ondan bir şeyler öğretmesini beklememeyi öğrenmek zorundadır. Kazanılan yeni bilgilerin grupla paylaşılması, problemden yola çıkılarak bilgilerin sentezlenip yeni durumlara uyarlanması ve yaşamla bağdaştırılması PDÖ oturumlarının son aşamasını oluşturur. Bu noktada öğrenciler, küçük grup çalışmaları yapabilir ve çeşitli sunum teknikleri kullanarak aktarımda bulunabilirler.

  • Eğitim yönlendiricisi, sağlayıcısı

Eğitim yönlendiricisinin PDÖ oturumlarındaki en önemli rolü öğrenmeyi kolaylaştırmaktır. PDÖ oturumlarında eğitim, öğrenci merkezlidir ve temel amaç öğrencileri kendi eğitimlerinde sorumluluk almaya ve kendi kendini yönlendirerek öğrenebilen kişiler olmaya özendirmektir. Bu nedenle, eğitim yönlendiricisi öğrencilerin tartışmalarını desteklemeli, mümkün olduğunca öğrencilerin arasında süregelen konu ile ilgili tartışmaların dışında kalmalı, asla odağında olmamalıdır. Kolaylaştırıcılık görevini yaparken yargısız, tarafsız olmalıdır. Tartışmalara çok gerekmedikçe katılmamak için öğrencilerin hemen her aşamada daha küçük gruplara ayrılmalarını sağlamak ve onların kendi içlerinde kaynaşmalarını desteklemek iyi bir yol olabilir.

Senaryo akışı içinde, yeni küçük gruplar oluşturulur ve küçük grup tartışmaları sonrasında her grubun görüşü, çalışması büyük grupla paylaşılır. Eğitim yönlendiricisi, bu aktivitelerin düzenli ve sorunsuz yürütülmesi için grubu destekler.

Grubu yönetmeden, grup içi dinamiği destekleyebilecek konumu yaratmak, eğitim yönlendiricisi için zor ve deneyim gerektiren bir süreçtir. Bu konumu yaratabilmek için eğitim yönlendiricisi öğrencilerden de destek alabilir. Özellikle verilen ders aralarında ve molalarda eğitim yönlendiricisi öğrencilere eğitici rolleri ile ilgili dominant ve yönetici tavır içinde olup olmadıklarını sorabilir. Bu süreçte, öğrencilerden gelecek herhangi bir yapıcı eleştiriyi de kabul etmeye hazır olmalıdır. Eğitim yönlendiricisinin bu eğitici tavrı, öğrenciler için mükemmel bir mesleksel model (rol model) olabilir.

  • Değerlendirme

Ölçme ve değerlendirme, eğitimde belirlenen hedeflerin gerçekleşme düzeyinin belirlenmesini, elde edilen veriler ışığında eğitimin gözden geçirilmesini içeren bir süreçtir. Bir eğitim programında farklı alan ve düzeylere yönelik ölçme ve değerlendirme yapılabilir.

PDÖ oturumlarında yürütülen ölçme ve değerlendirme sürecinde:

  • PDÖ oturumlarının sonunda tepkinin değerlendirilmesine yönelik eğitim yönlendiricisi ve öğrencilerden alınan geribildirimler yardımıyla çalışma ortamı, PDÖ içeriği ve grup dinamiklerine yönelik memnuniyetleri değerlendirilmektedir.
  • Öğrencilerin bu oturumlar sırasında edindikleri bilgiler, her ders kurulu sınavında PDÖ oturumları ile ilgili olarak sorulan beşer soru ile değerlendirilmektedir.
  • Öğrencilerin PDÖ oturumlarında kazanmaları beklenen davranış ve tutumları ve bunları grup içi etkileşimde kullanabilmeleri, eğitim yönlendiricilerine dağıtılan öğrenci performansını değerlendirme formları yardımıyla değerlendirilmektedir.

KAYNAKLAR

  1. Basamaklı Öğretim – kpssbilimleri.com/basamakli-ogretim/
  2. Basamaklı Öğretim Modeli – https://egitimvaktim.com/basamakli-ogretim-modeli/
  3. pegem.net/Akademi/kongrebildiri_detay.aspx?id=116984
  4. Basamaklı Öğretim Modeli – http://xn--yenidnya-b6a.net/2020/05/07/basamakli-ogretim-modeli-nunley/
  5. İş Birliğine Dayalı Öğrenme ve Özellikleri – bilgiustam.com/is-birligine-dayali-ogrenme-ozellikleri/
  6. İş Birliğine Dayalı Öğrenmenin Faydaları – https://www.egitimpedia.com/is-birligine-dayali-ogrenmenin-faydalari
  7. İş Birliğine Dayalı Öğrenme (Kubaşık – Kooperatif Öğrenme) https://egitimbilimlerinotlari.com/tag/ogrenci-takimlari-basari-bolumleri-teknigi/
  8. Öğretim Stratejileri – http://docs.neu.edu.tr/staff/huseyin.bicen/ders2_9.pdf
  9. Öğretim Stratejileri Nelerdir? – https://www.egitimantolojisi.com/2019/08/ogretim-stratejileri-nelerdir.html
  10. Öğrenme – Öğretme Stratejisi – antalyaozelegitim.com/blog/psikolojik-degerlendirme-ve-danisma/ogrenme-ogretme-stratejisi.html
  11. Öğretim Stratejileri – https://remcdbcrb.org/ogretim-stratejileri/
  12. Öğretim Yöntem ve Teknikleri – https://tesakademi.net/wp-content/uploads/2018/11/4-%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M-Y%C3%96NTEM-VE-TEKN%C4%B0KLER%C4%B0.pdf
  13. Basamaklı Öğretim Programı – Nunley – https://remcdbcrb.org/basamakli-ogretim-programi-modeli-nunley/
  14. Probleme Dayalı Öğrenme https://atauni.edu.tr/yuklemeler /0359b08bf756e461d605ce86b84b69f7.pdf
  15. Probleme Dayalı Öğrenim – pau.edu.tr/moe/tr/sayfa/probleme-dayali-ogrenim
  16. Tunç, B., Çiçek, Ö., Ergen, O., Çuhadar, G., Oğuz, A., & Pektaş, N. B. Ç. Probleme Dayalı Öğrenim: Nedir, Ne Değildir?
  17. Probleme Dayalı Öğretme Stratejisi Nedir? -fenciyim.com/ ?pnum=258&pt=Probleme+Dayalı+Öğretme+Stratejisi+Nedir%3F
  18. PROBLEME DAYALI ÖĞRENME (PDÖ) OTURUMLARI – https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/esene/107815/PD%C3%96%20oturumlar%C4%B1.pdf